گروه وکلای اتحاد
مقدمه: دیوان بین‌المللی داوری (Permanent Court of Arbitration )، نهادی وابسته به اتاق بازرگانی بین‌المللی (ICC) است که هدف از تشکیل آن، حل اختلافات تجاری بین‌المللی از مسیر داوری است. اتاق بازرگانی بین‌المللی (ICC) که در سال ۱۹۱۹ در پاریس افتتاح شد، مهمترین هدف خود را کمک به توسعه اقتصادی در سطح جهان، عنوان کرده است و امروز، بزرگ‌ترین سازمان بین‌المللی و مهمترین شریک تجاری سازمان ملل متحد و آژانس‌های وابسته به آن محسوب میشود. شاهد این مدعی هم عضویت حدود۱۳۰ کشور و تشکیل کمیته‌های ملی این اتاق در ۸۶ کشور جهان، است. و اکنون پس از هشتاد و اندی سال که از تأسیس آن می گذرد، همچنان همان اهداف و رسالتی را تعقیب میکند که پایه گذاران اولیه در نظر داشتند. این اتاق، که انعکاس صدای جامعه بازرگانی جهانی است، به خوبی نشان داده که «اقتصاد جهانی» وسیله ای است، برای ایجاد و حفظ صلح و بهروزی بشر. یکی از روش هایی که اتاق بازرگانی بین المللی برای پیشبرد و پشتیبانی از اقتصاد جهانی اتخاذ کرده، توسعه و گسترش «داوری تجاری بین المللی» (PCA )، است. دیوان دائمی داوری، اولین سازوکار حل اختلافات بین‌المللی به شکلی منظم است که در سال ۱۸۹۹ بر اساس بند ۲۰ تا ۲۹ کنوانسیون حل و فصل مسالمت‌آمیز اختلافات بین‌المللی بنیان گذاشته شد و در سال ۱۹۰۷ بازبینی شد. دیوان مزبور در واقع تنها مرجعی است که بدون درنظرگرفتن محدودیتهای ملی یا منطقه و صرفنظر از موضوع اختلاف به بازرگانان و صاحبان صنایع جهان خدمت می کند. کنوانسیون ۱۸۹۹ به ابتکار تزار روسیه نیکلای دوم با هدف «یافتن واقعی‌ترین روش تضمین صلح بلندمدت برای همه افراد، و فراتر از آن، متوقف کردن توسعه سلاح‌ها» برگزار شد. در زمان برگزاری کنوانسیون اول صلح لاهه در ۱۸۹۹ گروهی از دولت‌ها به رهبری بریتانیا بر این باور بودند که صرف وجود و تقویت ساز وکارهای حل‌وفصل اختلافات نمی‌تواند در پیشگیری از جنگ مؤثر واقع شوند و باید مبادرت به تشکیل یک نهاد دائمی حل‌وفصل اختلاف کرد. در مقابل برخی دیگر از دولت‌ها به رهبری امپراتوری آلمان با طرح حاکمیت دولت‌ها اعلام داشتند که ایجاد یک رکن بین‌المللی دائمی موجب تضعیف این امر خواهد شد. در نهایت پیشنهاد میانه‌ای مورد پذیرش قرار گرفت. به‌موجب این پیشنهاد دیوان دائمی داوری تأسیس گردید ولی دولت‌ها در اعمال صلاحیت آن نقشی چشمگیر داشتند. دیوان بین‌المللی داوری، امروزه مهمترین نظام داوری تجاری بین المللی و از نهادهای تاثیرگذار اتاق بازرگانی بین المللی در دوران معاصر است. این دیوان ﻫﻤﻮاره در ﻋﺮﺻﻪ داوري ﺑﻴﻦ اﻟﻤﻠﻠﻲ ﭘﻴﺸﺘﺎز و اﺛﺮﮔﺬار ﺑﻮده و ﻧﻘﺶ ﻣﻬﻤﻲ در ﺗﺮوﻳﺞ و ﺗﻮﺳﻌﻪ اﺳﻠﻮب داوري در ﺣﻞ و ﻓﺼﻞ اﺧﺘﻼﻓﺎت ﺗﺠﺎري ﺑﻴﻦ اﻟﻤﻠﻠﻲ داﺷﺘﻪ است.به نحوی که از زمان تأسیس تاکنون به بیش از ۱۶ هزار دعوی رسیدگی کرده‌است. البته لازم به ذکر است که بیشتر شکایت‌هایی که به این دیوان ارجاع میشود طرفینی از کشورهای متفاوت با نظام‌های حقوقی و فرهنگی متفاوت دارد. ﻗﻮاﻋﺪ داوري اﺗﺎق و آراء داوري صادره در ﭼﺎرﭼﻮب داوري ﻫﺎي اﺗﺎق ، از مهم ﺗﺮﻳﻦ ﻣﻨﺎﺑﻊ ﺣﻘﻮﻗﻲ در زﻣﻴﻨﺔ داوري ﺑﻴﻦ اﻟﻤﻠﻠﻲ اﺳﺖ و از ﻋﻮاﻣﻞ ﺷﻜﻞ دﻫﻨﺪه و ﺳﺎزﻧﺪه روﻳﻪ داوري ﺑﻴﻦ اﻟﻤﻠﻠﻲ ﺑﻪ ﺷﻤﺎر ﻣﻲ رود. ﻣﻤﺘﺎز و ﭘﻴﺸﺮو ﺑﻮدن ﻧﻈﺎم داوري اﺗﺎق باعث رواج و ﻣﻘﺒﻮﻟﻴﺖ وﺳﻴﻊ آن ﻧﺰد تجار و ﺑﺎزرﮔﺎﻧﺎن و ﺷﺮﻛﺘﻬﺎ و ﻣﺆﺳﺴﺎت ﺗﺠﺎري ﺑﻴﻦ اﻟﻤﻠﻠﻲ است. ماهیت دیوان داوری اتاق بازرگانی: باید دانست که دیوان داوری اتاق بازرگانی بین المللی برخلاف اسمش، اساساً دادگاه نیست و در واقع یک رکن اداری محسوب میشود، بدین صورت که دیوان داوری درباره موضوعات ماهوی مطروحه در دعاوی، و اینکه کدام یک از طرفین حق دارد و کدام یک باید محکوم به بی حقی شود، مداخله ای نمی کند، بلکه اتخاذ تصمیم در این موضوعات منحصراً برعهده داور یا داوران در هر پرونده خاص است. هم چنین، دیوان داوری درباره نحوه انجام داوری از قبیل زمان تسلیم لوایح طرفین، ارجاع امر به کارشناس و یا مثلاً تعیین تاریخ جلسه استماع دخالت نمی کند و این امور نیز برعهده داور یا داوران در هر پرونده است. قاضی های دیوان هم جدا از اصطلاح معمول آن، حقوقدانان متخصص و منتخبی هستند از سوی کشورهای عضو. دیوان شامل یک رییس و تعدادی نایب رئیس است که از کشورهای مختلف انتخاب شده اند و در صورت تصویب اعضا به مدت 3 سال در عضویت دیوان خواهند بود و ﻣﺎدام ﻛﻪ ﻓﺮد دﻳﮕﺮي ﺑﺠﺎي اﻳﺸﺎن ﭘﻴﺸﻨﻬﺎد ﻧﺸﻮد، ﻋﻀﻮﻳﺖشان تجدید می شود. .در ﺣﺎل ﺣﺎﺿﺮ دﻳﻮان داوري 56 ﻧﻔﺮ ﻋﻀﻮ اصلی از ﻛﺸﻮرﻫﺎي ﻣﺨﺘﻠﻒ دارد ﻛﻪ اﻏﻠﺐ آﻧﻬﺎ در ﺟﻠﺴﺎت ﻋﻤﻮﻣﻲ دﻳﻮان ﻛﻪ ﺳﺎﻻﻧﻪ دوﺑﺎر ﺗﺸﻜﻴﻞ ﻣﻲشود، شرکت میکنند. اﻋﻀﺎي دﻳﻮان ﻫﻢ ﺑﺎ اﻳﻦ ﻛﻪ ﺗﻮﺳﻂ ﻛﻤﻴﺘﻪ ﻣﻠﻲﻛﺸﻮر ﻣﺘﺒﻮع ﺧﻮد ﻣﻌﺮﻓﻲ ﻣﻲ شوند، اما مستقل از آن کمیته می باشند و ﻣﻜﻠﻔﻨﺪ ﻣﺤﺮﻣﺎﻧﻪ ﺑﻮدن اﻃﻼﻋﺎت و ﻣﺪارك ﭘﺮوﻧﺪه ﻫﺎ را ﻛﻪ در دﻳﻮان ﻣﻄﺮح می ﺷﻮد و ﺑﻪ ﻟﺤﺎظ ﺳﻤﺖ ﺧﻮد از آﻧﻬﺎ ﻣﻄﻠﻊ ﻣﺘﺒﻮع میﺷﻮﻧﺪ، حتی در مقابل کمیته ملی کشور متبوعشان، حفظ و رعایت کنند. البته ﻧﻈﺎم داوري اﺗﺎق ﺳﺎزﻣﺎن داوري، ﺗﺸﻜﻴﻼت ﺳﺎده ای دارد. دیوان تنها نقش نظارتی بر داوری هایی دارد، که تحت قواعد ICC انجام میشود. این نقش با تعیین مبلغ پیش پرداخت هزینه ها (advance on costs) و محل داوری، و بررسی قرارداد داوری انجام میگیرد. امور دیگر لازم در این نهاد، تایید یا نصب داور و در مواقع لزوم جرح داور (challenge) صورت میگیرد. در نهایت هم بررسی و بازبینی رای داوری توسط دیوان داوری انجام میگیرد تا کیفیت رأی و قابل اجرا بودن آن را تامین نماید. بالاخره هم در پایان رسیدگی هر پرونده، مبالغ نهایی قابل پرداخت به داوران (حق الزحمه داوری) و هزینه اداری ICC را تعیین می کند. ﺳﺎزﻣﺎن داوري اﺗﺎق دو رﻛﻦ دارد : اول دﻳﻮان داوري، دوم دﺑﻴﺮﺧﺎﻧﻪ دﻳﻮان ﻛﻪهرﻛﺪام وﻇﺎﻳﻒ و اﺧﺘﻴﺎرات ﺧﺎﺻﻲ دارﻧﺪ. درخواست و رسیدگی دیوان داوری اتاق بازرگانی: هنگامی که یکی از طرفین قرارداد، خواستار ارجاع امر خود به داوری اتاق بازرگانی بین المللی باشد، باید درخواست داوری خود را از طریق کمیته ملی مربوطه یا مستقیماً، به دبیرخانه ارسال دارد. در صورت اقدام مستقیم هم، دبیرخانه وصول درخواست را به کمیته ملی مربوطه اطلاع میدهد. تاریخ وصول درخواست به دبیرخانه دادگاه درعمل تاریخ شروع جریان داوری تلقی میگردد. اطلاعات لازم در درخواست داوری به شرح زیر است: 1- نام کامل، سمت و نشانی اصحاب دعوی 2- شرح و چگونگی موضوع اختلاف 3- قراردادها و بخصوص توافقنامه ارجاع اختلاف به داوری و مدارک روشنگر پرونده 4- تمامی مشخصات داوران و نحوه انتخاب آنان بنابر ماده 4 مقررات داوری، خوانده دعوی باید ظرف 30روز از تاریخ وصول مدارک مذکور، نظرات خود را درخصوص تعداد داوران و انتخاب آنها بیان کند و درصورت لزوم داور خود را پیشنهاد کند. ضمن اینکه لایحه خود را تهیه و با اسناد و مدارک مربوطه ارسال نماید. در بعضی موارد، درصورت درخواست از دبیرخانه، امکان تمدید مهلت برای تهیه مدافعات وجود دارد. در مواردی از جمله عدم وجود توافقنامه ی داوری، یا عدم انتخاب مرجع داوری اتاق بازرگانی بین المللی، بعنوان داور، همچنین درصورت انقضای مهلت 30روزه ی مذکور و عدم پاسخ خوانده و یا نپذیرفتن داوری بین المللی از سوی او، عدم امکان داوری به اطلاع خواهان می رسد. در ادامه به اختصار نکاتی در رابطه با رسیدگی دیوان داوری اتاق بازرگانی، بیان میکنیم: -داور میتواند به درخواست هریک از طرفین یا به تشخیص خود، در زمان و مکان مشخصی اصحاب دعوی را دعوت کند و شرح این جلسه را به دبیرخانه گزارش دهد. -درصورت عدم حضور طرفین علی رغم شرایط مقرر احضار و موجه نبودن غیبت طرفین، داور جریان داوری را دنبال میکند. -زبان یا زبان های داوری باتوجه به شرایط و زبان قرارداد تعیین می شود. -اداره جلسات صرفا برعهده داور است و حضور افرادی غیر از اصحاب دعوی، منوط به اجازه او است. -درمحدوده موضوع داوری، امکان طرح دعوی متقابل از جانب طرف دعوی هست. آنچه گفته شد، کلیاتی از ماهیت و روال کلی کار دیوان داوری اتاق بازرگانی، است چرا که، بحث دیوان داوری اتاق بازرگانی، دارای جزییات و پیچیدگی های زیادی در مباحث خود از قبیل انتخاب داور، چگونگی رسیدگی، صدور رای و... دارد که بدیهی است در این مقال فرصتی برای شرح و بسط آن نیست.
گروه وکلای اتحاد
